W poszukiwaniu etnograficznych eksponatów – Wiedeń 1873

Na wystawie światowej w Wiedniu w 1873 roku Włodzimierz Dzieduszycki – delegat galicyjskiej komisji wystawienniczej¹ – pokazał autentyczną chatę wiejską z wyposażeniem, 53 kompletne ubiory włościan galicyjskich, pisanki wielkanocne, wyroby z drewna, gliny i skóry oraz rzadkie okazy ornitologiczne ze swojego Muzeum Przyrodniczego we Lwowie. Przedmioty i stroje z Galicji Wschodniej wchodziły w skład Grupy 21 (Gruppe 21) z tematem „Krajowy przemysł domowy”.

Plan Wystawy, za: https://de.wikipedia.org/wiki/Weltausstellung_1873

W poszukiwaniu wystawionych wówczas eksponatów etnograficznych dotarliśmy do Muzeum Sztuki Stosowanej MAK w Wiedniu. Chociaż w muzealnych zbiorach – również fotograficznych – bibliotece i archiwach nie udało się odnaleźć śladów żadnych obiektów nabytych od Włodzimierza Dzieduszyckiego lub galicyjskiej komisji, to zostały odkryte związki Włodzimierza z wiedeńskim muzeum, wówczas noszącym nazwę c.k. Austriackie Muzeum Sztuki i Przemysłu (k. k. Österreichisches Museum für Kunst und Industrie).

C.k. Austriackie Muzeum Sztuki i Przemysłu wydawało miesięcznik „Mittheilungen des k.k. Österreichischen Museums für Kunst und Industrie”, a Włodzimierz Dzieduszycki został wymieniony w kilku numerach tego czasopisma. Był on w kontakcie z władzami muzeum co najmniej od 1872 roku. W numerze z 1 czerwca 1872 roku wspomniany jest dar hrabiego Dzieduszyckiego, składający się z jednego lub kilku obiektów tekstylnych. Niestety do tej pory nie udało się odnaleźć tego obiektu/obiektów w muzealnych zbiorach.

W 1876 roku Włodzimierz Dzieduszycki został powołany do Rady Artystycznej Kolegiów Technicznych, której przewodniczącym był założyciel i dyrektor c.k. Austriackiego Muzeum Sztuki i Przemysłu Rudolf Eitelberger oraz Heinrich von Ferstel, Josef Storck, Ludwig Lobmeyr, Nikolaus Dumba i in.

Włodzimierz Dzieduszycki był również członkiem komitetu ds. przemysłu domowego (Fach-Comitee für Hausindustrie) Wystawy Rolniczej (Allgemeine Land – und forstwirthschaftliche Ausstellung) w Wiedniu w 1890 roku. Przewodniczącym był Wilhelm Exner, współpracownik c.k. Austriackiego Muzeum Sztuki i Przemysłu, a następnie dyrektor Technisches Museum (wówczas k. k. Technologisches Gewerbe-Museum, c.k. Muzeum Techniki).

Wiadomo też, że austriackie muzeum nabyło dziesięć obiektów ceramicznych na Wystawie we Lwowie w 1877 roku (Landwirthschaftliche und Industrielle Ausstellung der Königreiche Galizien und Lodomerien sammt dem Grossherzogtume Krakau). Przewodniczącym tej wystawy był Włodzimierz Dzieduszycki. W archiwum muzeum znajduje się jedna teczka zawierająca dokument dotyczący tej wystawy podpisany przez Dzieduszyckiego, a także dwie fotografie Edwarda Trzemeskiego kolekcji Dzieduszyckiego pokazanej na wystawie we Lwowie.

Edward Trzemeski, Wystawa światowa, Lwów 1877

Edward Trzemeski, Wystawa światowa, Lwów 1877

W 1884 roku Rudolf Eitelberger wspominał hrabiego Dzieduszyckiego jako mentora przemysłu domowego w swoim eseju na ten temat.

Rok później Dzieduszycki był wśród żałobników na nabożeństwie żałobnym Eitelbergera, które rozpoczęło się w sali głównej muzeum. W księdze gości został wymieniony wśród innych znamienitych gości.

Na marginesie:

Niedawno wiedeńskie Muzeum Nauki i Techniki w Wiedniu otworzyło wystawę poświęconą kobiecej części Wystawy Światowej w  1873 roku pod tytułem „Kobiety w pracy”.

Film „Kobiety w pracy” w Technisches Museum Wien, museumsbox@tmw.at

Wszystkie w/w informacje pozyskaliśmy dzięki uprzejmości Walthera Merka (Library and Works on Paper Collection, Archive).

MAK Museum für angewandte Kunst, Stubenring 5, 1010 Wien, AT – MAK.at

ZAPRASZAMY NA KONFERENCJĘ ETNOGRAFICZNĄ DO ZARZECZA!

Projekt finansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Doskonała Nauka II”