Władysław Zamoyski – o ratowaniu kawałka polskiej ziemi!

Perła czy kamień?

Rok 2024 został ogłoszony rokiem Władysława Zamoyskiego, któremu została poświęcona konferencja naukowa zorganizowana przez Tatrzański Park Narodowy pod znamiennym tytułem „Zamoyski! Nie zasypiaj sprawy”. Władysław Zamoyski¹ był działaczem społecznym i fundatorem Zakładów Kórnickich. 9 maja 1889 roku kupił Zakopane na licytacji. Dokument zakupu podpisał z siostrą Marią.  Powiedział potem, że to jest „najszczęśliwszy dzień w moim życiu, nie mam już nic.” Jakiś czas po licytacji jego matka Jadwiga pisała do swojej siostry Elżbiety Czartoryskiej:

„Dobrze, że się uratowało ten polski klejnot, myślę, że się z czasem odpłaci Zakopane za to, co się uczyniło dla uratowania go, ale obecnie jest on tylko wspaniałym kamieniem u szyi i trzeba będzie tęgo i żwawo pod wodę płynąć, ażeby z Zakopanem nie zatonąć. Nadzieja w Bogu, że pozwoli wybrnąć przyzwoicie.”

Rodzice od początku wychowywali Władysława w przekonaniu konieczności służenia Ojczyźnie, o czym pięknie opowiedział Krzysztof Rataj (Biblioteka Kórnicka PAN) w referacie „Z surowością gorącej miłości”. O wychowaniu i edukacji Władysława hr. Zamoyskiego (1853–1924). Odebrał staranne wychowanie, przy czym matka zadbała o wartości religijne, ojciec zaś o miłość do ojczyzny. Jego matka Jadwiga z Działyńskich również pochodziła z domu, gdzie wychowywano dzieci w duchu patriotycznym i dużej wrażliwości społecznej. Miłość – stale komunikowana przez rodziców – oraz surowe nakłanianie do pokonywania wad i słabości, to ważny element edukacji Władysława, na który zwrócił uwagę prelegent. Była to miłość oddana i wyrażona, co było istotne przy bardzo surowym wychowaniu. Ważna również była stale podkreślana wspólnota patriotyzmu i religijności, które w domu Zamoyskich były wartościami fundamentalnymi. Dbano, aby nie stawały się one namiętnością, która prowadzi do nienawiści. Od najmłodszych lat Władysław wprowadzany był w sprawy teologiczne poprzez naukę katechizmu i życie zgodne z sakramentami. Członkowie rodziny podczas licznych wyjazdów starali się tego samego dnia przystępować do komunii świętej na znak łączności i wzajemnego wspierania.  Ojciec stale podkreślał, że celem działania jest służenie własnemu krajowi! Podobno Władysław chował się za kotarą, gdy goście w salonie dyskutowali o „sprawie”. W tym domu wyraźnie był zdefiniowany cel służby Bogu i ojczyźnie, w który byli włączeni wszyscy domownicy i przyjaciele. Władysław jako dziecko uznał je za własne i żył nimi. Ciekawym wątkiem poruszonym podczas konferencji była fascynacja Władysława św. Franciszkiem oraz przyjaźń ze św. Bratem Albertem Chmielowskim, o czym opowiedział prof. Wiesław Ratajczak (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu) w wykładzie  „Władysław Zamoyski na Tatrzańskich ścieżkach św. Franciszka”.

Dr Magdalena Kwiecińska (Muzeum Tatrzańskie im. Dra T. Chałubińskiego) w wystąpieniu „Z powinności dla ojczyzny i narodu. Działalność Władysława Zamoyskiego wobec dokonań Włodzimierza Dzieduszyckiego” porównała działalność dwóch wielkich społeczników: Władysława Zamoyskiego i Włodzimierza Dzieduszyckiego (1825-1899).  Włodzimierz był prekursorem ochrony przyrody w Galicji i założycielem Muzeum Przyrodniczego imienia Dzieduszyckich we Lwowie, które następnie podarował krajowi. Dbanie o dobro wspólne, w tym także o przyrodę, o „wszystko, co polskie, co  Polska wydała” (G. Brzęk) oddają sens ich działań. Wszystko, co robili robili dla ojczyzny. Odziedziczyli fortuny, które spożytkowali na cele społeczne. Prelegentka zwróciła uwagę na niezwykle ważną rolę, jaką w wychowaniu Włodzimierza odegrała matka Paulina z Działyńskich, która zaszczepiła w synu miłość do przyrody, która z czasem stała się jego pasją.

Więcej informacji na temat konferencji znajduje się na stronie Tatrzańskiego Parku Narodowego.