Z radością przyjęliśmy informację, że decyzją Sejmiku Województwa Podkarpackiego rok 2025 na Podkarpaciu będzie poświęcony osobie Włodzimierza Dzieduszyckiego.
Szymon Świętoniowski, Kancelaria Sejmiku UMWP
Uroczyste obchody jubileuszu 200-lecia urodzin wielkiego mecenasa kultury i nauki, zasłużonego społecznika i patrioty, ale też naszego wspaniałego przodka są wydarzeniem, na które szykowaliśmy się od kilku lat.
Bardzo serdecznie zapraszamy do wzięcia udziału w wielu wydarzeniach, które planujemy na ten rok, a o których będziemy informować na naszych mediach społecznościowych, stronie internetowej, dzięki naszym partnerom medialnym, ale przede wszystkim na stronie poświęconej Włodzimierzowi Dzieduszyckiemu.
Przekazujemy podziękowania Przewodniczącego ZRD Mateusza Dzieduszyckiego skierowane do Sejmiku Województwa Podkarpackiego:
W imieniu Związku Rodowego Dzieduszyckich pragnę wyrazić głęboką wdzięczność i szacunek dla Sejmiku Województwa Podkarpackiego za podjęcie uchwały ustanawiającej rok 2025 Rokiem Włodzimierza Dzieduszyckiego.
Dziękujemy za to wyjątkowe uhonorowanie naszego przodka, który całe swoje życie poświęcił służbie ojczyźnie, nauce i kulturze. Włodzimierz Dzieduszycki, wybitny mecenas nauki, założyciel pierwszego a ziemiach polskich muzeum przyrodniczego oraz niestrudzony społecznik, człowiek licznych pasji, pozostawił po sobie trwały ślad w kulturze narodowej. Za wkład w rozwój przyjaznych, twórczych relacji pomiędzy Polakami i Ukraińcami cieszy się żywym szacunkiem i wdzięcznością obu narodów.
Uchwała Sejmiku jest nie tylko pięknym gestem upamiętnienia tej wielkiej postaci, ale także inspiracją dla współczesnych i przyszłych pokoleń, by pielęgnować wartości, którym Włodzimierz Dzieduszycki hołdował – miłość do ojczyzny, trosce o dziedzictwo kulturowe oraz zaangażowaniu w rozwój nauki i edukacji.
Jesteśmy głęboko poruszeni tym dowodem uznania i dumni, że postać naszego przodka została w ten sposób uhonorowana. Wyrażamy nadzieję, że obchody Roku Włodzimierza Dzieduszyckiego przyczynią się do pogłębienia wiedzy o jego zasługach i roli w historii Polski.
Mateusz Dzieduszycki
Zachęcamy Państwa do zapoznawania się z dorobkiem i życiem Włodzimierza Dzieduszyckiego, ponieważ i dzisiaj możemy się od niego wiele nauczyć – przede wszystkim tego, jak budować zgodę, dbać o dziedzictwo i kulturę, ale też, jak dobrze przysłużyć się wspólnej sprawie i dobru społecznemu.
prof. Kazimierz Karolczak
Włodzimierz hr. Dzieduszycki (1825–1899)
marszałek Galicyjskiego Sejmu Krajowego, twórca Muzeum Przyrodniczego we Lwowie, współtwórca Biblioteki Poturzyckiej.
Przyrodnik, muzealnik, mecenas uczonych i artystów, promotor szkolnictwa, przemysłu domowego i sztuki ludowej
Włodzimierz hr. Dzieduszycki (1825–1899) był marszałkiem Galicyjskiego Sejmu Krajowego, twórcą Muzeum Przyrodniczego we Lwowie i współtwórcą Biblioteki Poturzyckiej. Przyrodnik, muzealnik, mecenas uczonych i artystów, promotor szkolnictwa, przemysłu domowego i sztuki ludowej. Honorowy obywatel Lwowa (1877) i dr h.c. Uniwersytetu Lwowskiego (1894). Był jedynym synem Józefa i Pauliny z Działyńskich. Odziedziczył majątek sytuujący go w gronie najzamożniejszych arystokratów ówczesnej Galicji, posiadał dobra we wszystkich trzech zaborach oraz na rosyjskim Podolu, ale najmocniej związany był ze Lwowem. Nigdy nie wchodził w różnice narodowościowe i wyznaniowe. Wspierał kulturę polską i folklor ukraiński, pracował nad zbliżeniem obu narodowości. Najczęściej przebywał w zakupionym w latach 50. XIX w pałacu przy ul. Kurkowej (pałac użytkowany obecnie przez wojsko). W 1876 r. jako marszałek Galicyjskiego Sejmu Krajowego godził zwaśnionych posłów polskich i ukraińskich – był akceptowany przez obie strony sporu. Utworzył Muzeum Przyrodnicze im. Dzieduszyckich przy ul. Teatralnej 16. Była to pierwsza tego typu placówka na ziemiach polskich – w 1880 r. ofiarował je krajowi (Galicji) oraz zabezpieczył jego utrzymanie poprzez powołanie w 1893 r. ordynacji poturzycko-zarzeckiej. Obecnie jest to Muzeum Przyrodnicze Ukraińskiej Akademii Nauk. Był współtwórcą Biblioteki Poturzyckiej, utworzonej przez jego ojca, którą przeniósł do Lwowa i udostępnił czytelnikom. Przyrodnicza część zbiorów wchodzi obecnie w skład biblioteki Muzeum Przyrodniczego, część zachowanych starodruków jest w Dziale Starodruków Biblioteki Naukowej im. W. Stefanyka, reszta została zniszczona w 1939 r. po zajęciu pałacu Dzieduszyckich na Kurkowej przez Rosjan.
Posiadany majątek używał dla dobra kraju, wspierając uczonych i artystów, finansując przedsięwzięcia ważne dla kultury polskiej i ukraińskiej. Doprowadził (razem z A. Sapiehą) do otwarcia we Lwowie Krajowej Szkoły Gospodarstwa Lasowego (1874), a w niej katedry łowiectwa oraz muzeum łowieckiego. Był pierwszym kuratorem szkoły, a słuchaczom i nauczycielom udostępniał zbiory Muzeum Przyrodniczego. W Sejmie Krajowym Galicyjskim skutecznie walczył o rozwój tzw. przemysłu domowego, z jego inicjatywy rząd krajowy zajął się po 1877 r. tworzeniem szkół przemysłowych i rękodzielniczych. Zaangażował się w organizację Wyższej Szkoły Rolniczej w Dublanach (1855) i ufundował stypendium dla absolwentów szkoły pragnących uzupełnić swe wykształcenie w uczelniach zagranicznych, przez wiele lat pełnił funkcję kuratora szkoły. Wspierał badania w zakresie tzw. historii naturalnej, nieobecnej wówczas w nauczaniu, finansował wydawanie prac naukowych z zakresu geologii i przyrody oraz podręczników w języku polskim, m.in. dzieł O. Kolberga. Jego pasją była ornitologia, stworzył liczny i unikalny zbiór ptaków, który zdumiewał nawet specjalistów.
Przyrodnik z zamiłowania, stworzył (1886) pierwszy na ziemiach polskich rezerwat przyrody – tzw. Pamiątkę Pieniacką – o powierzchni 40 mórg (około 22 ha) w celu ochrony starodrzewu bukowego koło Złoczowa. Doprowadził również do uchwalenia ustaw o ochronie różnych gatunków zwierząt w określonych porach roku. Uważany był również za jednego z najlepszych ornitologów europejskich, a jego imię i nazwisko jest przywoływane w nazwach okazów ornitologicznych i funkcjonuje w nauce do dziś. W 1876 r. założył Galicyjskie Towarzystwo Łowieckie, od 1878 r. finansował wydawanie pierwszego polskiego czasopisma łowieckiego, miesięcznika „Łowiec”. W Galicji W. Dzieduszycki uznawany był za eksperta od spraw wystawienniczych. Rozgłos zyskał na wystawie światowej w Wiedniu (1873), gdzie był delegatem galicyjskiej komisji wystawienniczej. Wyeksponował tam rodzime okazy rolnicze i etnograficzne, zaprezentował m.in. 53 kompletne ubiory włościan galicyjskich, pisanki wielkanocne, wyroby z drewna, gliny i skóry. Sprowadził do Wiednia autentyczną chatę wiejską z całym wyposażeniem. Ogromny sukces przyniosła Dzieduszyckiemu światowa wystawa w Paryżu w 1878 r., na której przewodniczył delegacji austro-węgierskiej i odpowiadał za ekspozycję całej monarchii. Włączył do niej wyroby rękodzielnicze z Galicji, wśród których największe zainteresowanie wzbudziły kilimy huculskie. Zyskał uznanie w całej Europie, a rząd francuski odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Legii Honorowej z tytułem officier de l`instruction publique, a cesarz Franciszek Józef I przyznał mu Order Żelaznej Korony I klasy, jedno z najwyższych odznaczeń w monarchii habsburskiej.
