Ten nagrobek ma już 200 lat

W 2024 roku dwusetletni grobowiec zniknął z Cmentarza Łyczakowskiego (Ukraina) po tym, jak okazało się, że trzeba wzmocnić jego część podziemną, aby zapobiec postępującemu przechyłowi i osiadaniu. Został rozebrany i przewieziony do pracowni konserwatorskiej Anny Kudzi, gdzie oczyszczone i wzmocnione specjalnymi preparatami elementy kamienne czekają na powrót na swoje miejsce i złożenie na nowej płycie.

Prace konserwatorskie przy nagrobku gen. J. Kalinowskiego na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, fot. Iwona Długoń

Nagrobek ku pamięci swego ojca generała hrabiego Józefa Kalinowskiego ufundowała 200 lat temu Olga z Kalinowskich księżna Ogińska na jego grobie prawdopodobnie wówczas ziemnym. Jest on jednym z najstarszych na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, na którym pochówki zaczęły się w 1786 roku.

Kim był Józef Kalinowski?

Generał brygady armii Księstwa Warszawskiego, ziemianin z Podola, dziedzic Kamionki Wielkiej i innych dóbr urodził się około 1770 roku, zmarł 8 lutego 1825 roku. Prawdopodobnie brał udział w Insurekcji Kościuszkowskiej 1794 roku, potem przebywał w Warszawie, uczestniczył w ekstrawagancjach i hulankach księcia Józefa Poniatowskiego w pałacu „Pod Blachą”. Słynął z awanturnictwa i jako zabijaka był bożyszczem „złotej młodzieży”. Fantazja nie opuszczała go do końca życia. Złą sławę utrwalił porwaniem córki Prota Potockiego – wojewody kijowskiego – i Elżbiety z książąt Lubomirskich, Emilii Potockiej i zaślubieniem jej „po huzarsku” w Młocinach pod Warszawą. W kwaterze jednego z oficerów zmusił wraz z kompanami księdza pod groźbą użycia szabli do udzielenia im ślubu. Ojciec Emilii słał do księcia Józefa Poniatowskiego protesty i prośby o ukaranie Józefa, ale – o ile wiadomo – Józef Kalinowski nie został ukarany. Służył potem w wojsku francuskim, brał udział w wojnach napoleońskich w 1807 roku, dowodził pułkiem huzarów w kampanii mazurskiej, odznaczył się w bitwie pod Lidzbarkiem Warmińskim, po czym wziął dymisję jako generał-adiutant. I Pułk Huzarów Polskich pułkownika Józefa Kalinowskiego został rozwiązany 27 maja 1807 roku i wszedł w skład Legii Polsko-Włoskiej przekazanej do IX korpusu księcia Hieronima Bonaparte. Mimo że Legia jednogłośnie wyraziła chęć służby Polsce (3 września 1807 roku) to głos ten nie został przez Napoleona uszanowany i 11 listopada 1807 roku pułk jazdy przeszedł na służbę Królestwa Westfalii. Pułkownik Józef Kalinowski należał w roku 1808 do loży masońskiej „Bracia Polscy Zjednoczeni” ¹. Później dowodził X Pułkiem Huzarów w armii Księstwa Warszawskiego. W 1809 roku walczył pod Raszynem. Za odwagę odznaczony został orderami: francuskim Legii Honorowej i polskim Krzyżem Virtuti Militari. W 1810 roku podał się do dymisji i uzyskał ją w stopniu generała i osiadł we Lwowie, gdzie zmarł 8 lutego 1825 roku. W 1809 roku hrabia Józef Kalinowski wraz z żoną Emilią z Potockich „na chwałę Pana Boga i dla ratowania ludu katolickiego” zbudował kościół w Różynie, miasteczku położonym na południu Żytomierszczyzny.

Z małżeństwa z Emilią urodziły się trzy córki: Seweryna Kalinowska (niezamężna), Józefa, która była pierwszą żoną Ireneusza Kleofasa księcia Ogińskiego, i Olga, która około 1840 roku po śmierci swej starszej siostry Józefy, poślubiła owdowiałego szwagra Ireneusza Kleofasa Ogińskiego z Retowa. Z małżeństwa z Olgą urodziło się dwóch synów: Bogdan Michał ( 1848–1909 ) oraz Michał Mikołaj (1849–1902). Obaj zmarli bezpotomnie. Żona Józefa Kalinowskiego Emilia z Potockich powtórnie wyszła za mąż za Czeliszczewa (ur. ok. 1780)².

W grobowcu pochowane zostały także inne osoby z rodziny generała Józefa Kalinowskiego, których wzajemne powiązania pokazane są na poniższym drzewie genealogicznym.

Drzewo rodziny Kalinowskich, autor: Maria Fischinger

Niestety nie zachował się wizerunek gen. Kalinowskiego ani portrety innych pochowanych w grobowcu osób. Wiemy jedynie, jak wyglądał dziadek generała oraz jego piękna córka Olga.

Ignacy Kalinowski na Kamionce Wielkiej herbu Kalinowa (1720–1782), ojciec Seweryna i dziadek gen. Józefa Kalinowskiego

Olga z Kalinowskich Ogińska (1820–1899), córka gen. J. Kalinowskiego

Olga Olga z Kalinowskich Ogińska (1820–1899), córka gen. J. Kalinowskiego

Inne osoby pochowane w grobowcu są potomkami siostry generała Justyny:

Włodzimierz Russocki herbu Zadora, syn Justyny z hr. Kalinowskich i hr. Józefa Tomasza Russockiego. Urodził się 7 marca 1818 roku, zmarł we Lwowie 16 maja 1890 roku i został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim, siostrzeniec generała Józefa Kalinowskiego.

Właściciel dóbr Lipica Dolna i Duliby oraz realności we Lwowie. Polityk i działacz gospodarczy. Kawaler austriackich orderów : Leopolda i Żelaznej Korony . Od 24 stycznia 1845 roku był członkiem Stanów Galicyjskich oraz Wydziału Stanów 1846–1846. Mianowany c.k. szambelanem ( 14 kwietnia 1853) a później tajnym radcą ( 16 kwietnia 1881) Uczestniczył w szerokiej działalności publicznej na forum gospodarczym. Od 31 stycznia 1848 roku był członkiem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego we Lwowie. W latach 1865–1869 był dyrektorem Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, a następnie w latach 1870–1883 zastępcą prezesa, od lutego 1883 roku do kwietnia 1889 roku prezesem Towarzystwa. Od 1866 roku działał w Galicyjskiej Kasie Oszczędności we Lwowie, od 1877 roku będąc jej wiceprezesem, od 7 kwietnia 1883 roku prezesem Kasy. Był związany z Galicyjskim Bankiem Krajowym w latach 1872–1889 kolejno jako członek rady zawiadowczej, wiceprezes, prezes banku i kurator W latach 1865–1889 był wybierany do Sejmu Krajowego początkowo z obwodu czortkowskiego, a następnie z kurii wielkiej własności obwodu lwowskiego. Pracował w komisji finansowej i nowelizacji ustaw celnych dla Galicji. W latach 1867–1870 był prezesem Rady Powiatowej w Rohatynie, w okresie od 6 czerwca 1876 roku do 1880 roku zasiadał w Radzie Miejskiej Lwowa, w latach 1871–1890 był członkiem Lwowskiej Rady Powiatowej. Russocki wspomagał finansowo bibliotekę Zakładu im. Ossolińskich we Lwowie, od 1865 roku pełnił obowiązki komisarza rządowego szkoły gospodarstwa wiejskiego w Dublanach. Był żonaty z Izabelą Apolonią Dunin-Borkowską córką Franciszka Dunina Borkowskiego i Franciszki z hr.Dzieduszyckich. Miał trójkę dzieci: Władysława Apolinarego, Artura Ludwika i Jadwigę Izabelę.

Izabela Apolonia z Dunin Borkowskich Włodzimierzowa Russocka, córka hr. Franciszka Dunina Borkowskiego i Franciszki z hr. Dzieduszyckich, urodzona w Grudku 9 lutego 1821 roku, zmarła we Lwowie 11 lutego 1908 roku i została pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim. Była c.k. Damą Pałacową i Krzyża Gwiaździstego oraz od 1881 roku roku członkinią Wydziału Stowarzyszenia Czerwonego Krzyża w Galicji.

Jadwiga Izabela Russocka, córka Włodzimierza i Izabeli z Dunin Borkowskich, urodziła się 10 lutego 1847 roku, zmarła we Lwowie 28 listopada 1919 roku – kanoniczka honorowa sabaudzka.

Wanda Aleksandra z Russockich Kalinowska, córka Władysława Apolinarego Russockiego i Teodory z Wenclów, urodziła się w Brodach 3 kwietnia 1875 roku, zmarła 1 sierpnia 1935 roku , żona hr. Józefa Kalasantego Kalinowskiego syna Władysława i Cecylii z Szeliskich, właściciela dóbr Oryszkowce, c.k. szambelana i radcy Sądu Krajowego w Przemyślu.

Ostanim pochowanym w grobowcu był Bronisław Maria Russocki, który urodził się w Brzozowie 27 lutego 1877 roku, zmarł we Lwowie 8 czerwca 1938 roku. Zachowały się zdjęcia konduktu wyruszającego z Kościoła Bernardynów we Lwowie ( obecnie kościół greckokatolicki św. Andrzeja należący do zakonu Bazylianów).

Pogrzeb Bronisława Russockiego we Lwowie, arch. rodzinne

Pogrzeb Bronisława Russockiego we Lwowie, arch. rodzinne

Pogrzeb Bronisława Russockiego we Lwowie, arch. rodzinne

Związek Rodowy Dzieduszyckich herbu Sas prowadzi prace konserwatorskie przy grobowcu gen. Józefa Kalinowskiego od 2023 roku. Więcej materiałów na temat tego projektu można znaleźć TUTAJ.

Realizacja projektu nie byłaby możliwa bez wsparcia Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytutu POLONIKA.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.