Skip to main content

W Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu znajduje się wierna kopia portretu Tadeusza Kościuszki, którego autorem jest Józef Grassi (1757-1838).

Portret Tadeusza Kościuszki; foto: Barbara Szczygieł

Bardzo cenna była rama tego obrazu, który wręczył Tadeusz Kościuszko Walerianowi Dzieduszyckiemu (1754-1832) jako dowód swojego uznania i wyróżnienia za wkład w powstanie kościuszkowskie 1794 roku. Walerian był agentem Kościuszki we Lwowie i organizował powstanie na terytorium Galicji. Kościuszko własnoręcznie napisał na ramie tego obrazu dedykację: LORANOWI DZIEDUSZYCKIEMU TADEUSZ KOŚCIUSZKO. Jak podaje Muzeum Narodowe w Kielcach:  „portret jest zmniejszoną wersją konterfektu Tadeusza Kościuszki znajdującego się w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Kościuszko przedstawiony został przez Grassiego tuż po stoczonej bitwie, na tle pejzażu, w momencie wycierania ze swojego oręża strużek krwi jednocześnie patrząc tym samym tęsknym wzrokiem w niewiadomym kierunku. Artysta po wykonaniu go został poproszony przez Kościuszkę o wykonanie mniejszego wizerunku, który chciał przeznaczyć dla swojego wiernego adiutanta, Wawrzyńca Marcina hrabiego Dzieduszyckiego. Grassi skadrował samo popiersie, w zbroi, z orderami, na tle pochmurnego nieba, rezygnując z partii pejzażu, które było kolejną z cech malarstwa portretowego austriackiego artysty. Płótno ze swoim idealizowanym wizerunkiem Kościuszko oprawił we własnoręcznie wykonaną ramę, którą opatrzył inskrypcją: „LORANOWI DZIEDUSZYCKIEMU TADEUSZ KOŚCIUSZKO”. Obecnie jest ramą wtórną i zawiera mylnie odtworzoną przez wykonawcę inskrypcję, który zamiast „LORANOWI” wyrzeźbił „WALERYANOWI” (za: Muzeum Narodowym w Kielcach).

Portret był własnością rodziny do II wojny światowej, po której został sprzedany do Muzeum Narodowego w Kielcach, gdzie do dzisiaj się znajduje. Wierną kopię portretu wykonała pracownia konserwatorska w Kielcach staraniem przewodniczącej Związku Rodowego Dzieduszyckich herbu Sas Izabeli Dzieduszyckiej i prof. Kazimierza Karolczaka.
4 lutego minęła 276 rocznica urodzin Tadeusza Kościuszki (1746-1817).
Więcej o związkach rodziny Dzieduszyckich z Kościuszką można przeczytać w artykule prof. Kazimierza Karolczaka TUTAJ
Zdjęcie portretu ze strony tytułowej artykułu za: Muzeum Narodowym w Kielcach.