„Włodzimierz Dzieduszycki. In memoriam” – wystawa w Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki we Lwowie

„Symboliczny krok naprzeciw historii i kulturze” – tak organizatorzy opisali wystawę, którą od 6 września będzie można oglądać w Pałacu Potockich we Lwowie. Ekspozycja zatytułowana „Włodzimierz Dzieduszycki. In memoriam” („Володимир Дідушицький. In memoriam”) została przygotowana z okazji 200. rocznicy urodzin Włodzimierza Dzieduszyckiego (1825–1899). Będą na niej pokazane dzieła pochodzące z kolekcji rodzinnej, które w 1940 roku trafiły do ówczesnej Lwowskiej Galerii Obrazów – dzisiaj nosi ona nazwę Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki im. B.G. Woźnickiego.

„Ekspozycja odtwarza atmosferę kolekcjonerstwa XIX wieku, pokazuje, jak w ówczesnym Lwowie współistniały i wzajemnie oddziaływały na siebie kultura ukraińska i polska oraz jak postęp naukowy łączył się z estetyczną pasją, a mecenasostwo – z osobistą miłością do sztuki”. (za: informacja prasowa LNGS)

Na odwiedzających czeka ponad 80 płócien malarskich znanych artystów, w tym: Artura Grottgera, Henryka Rodakowskiego, Michała Adama Sozańskiego, Józefa i Alojzego Rejchanów, Franciszka Tepy czy Jana Kantego Maszkowskiego. Po raz pierwszy eksponowane będą również dzieła z kolekcji grafiki, w tym prace: Wojciecha Grabowskiego, Aleksandra Gryglewskiego, Juliusza Kossaka, Jana Matejki, Alojzego Rejchana czy Juliana Zacharewicza. Osobny dział wystawy poświęcony będzie wyjątkowej kolekcji plakietek i medali – jednej z najbardziej reprezentatywnych w ówczesnej Galicji.

Przed prezentacją na wystawie większość płócien przeszła gruntowną konserwację wykonaną przez zespół specjalistów Galerii. W trakcie prac dokonali oni szeregu ciekawych odkryć, które również zostaną zaprezentowane zwiedzającym. O swojej pracy opowiedzieli oni w mediach społecznościowych Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki, gdzie można obejrzeć filmy z konserwacji niektórych dzieł. Podejrzyjmy, jak wyglądała konserwacja zamieszczonego niżej portretu Włodzimierza TUTAJ

Włodzimierz Dzieduszycki – autor: Michał Adam Sozański (1853–1923), olej płótno, 140 x 102 cm, 1901 (?), z napisem na blejtramie: Z oryginału K. Pochwalskiego / Kopiował M. Sozański, 1891–1892

Taras Woźniak, Dyrektor Generalny Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki im. B.G. Woźnickiego:

„22 czerwca 1825 roku we wsi Jaryszów na Podolu narodził się jeden z największych działaczy oświatowych kraju – Włodzimierz Dzieduszycki. W dalszym okresie większa część jego działań była związana z ówczesną austriacką Galicją i Lwowem.

Zdawał sobie sprawę z radykalności i nieodwracalności zmian, które kształtowały nowy obraz kraju. Rozumiał, że stare romantyczne podejścia raczej nie będą skuteczne – w życiu społecznym i politycznym pojawiły się nowe siły. Były to nie tylko szerokie warstwy ukraińskiego czy polskiego chłopstwa i żydowskiego rzemiosła, ale przede wszystkim pragmatyczna i bardzo aktywna warstwa przedsiębiorców, która kierowała się ideologią pozytywizmu, a nie romantyzmu.

Jednocześnie pokazał się nie tylko jako mecenas czy kolekcjoner, których było niemało wśród szanowanych ziemian, ale także jako czynny przyrodnik, zoolog, archeolog i etnograf o pozytywistycznym podejściu do nauki.

Zaczął badać świat, w którym się znajdował, z topologicznego i chronologicznego punktu widzenia – miejsce i czas, do którego przywiodło go przeznaczenie. Robił to jednak nie tylko dla poznania, ale też w celu zmieniania świata na lepsze – taka była tendencja tamtego okresu. Prawdopodobnie dlatego właśnie założył Muzeum Przyrodnicze we Lwowie.

Ponadto w Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki im. B.G. Woźnickiego znajduje się niemała kolekcja obiektów artystycznych odzwierciedlających świat Włodzimierza Dzieduszyckiego i jego rodziny. Dlatego LNGM chce uczcić rocznicę urodzin tego wielkiego działacza wystawą pokazującą epokę Dzieduszyckiego i jego współczesnych.”

Mateusz Dzieduszycki, Przewodniczący Związku Rodowego Dzieduszyckich herbu Sas:

„Włodzimierz Dzieduszycki Pochodził z rodziny, której dzieje od wieków były związane z terenami nad Dniestrem, Bugiem i Sanem. Czuł się Polakiem, ale miał pełną świadomość rusińskich korzeni swojej rodziny. Był dziedzicem wspaniałej tradycji obu narodów i wolno nam sądzić, że kochał ją bezgranicznie. Mówił „wszyscyśmy się tu zrodzili”. Budował mosty pomiędzy dziećmi tej ziemi bez względu na język, którym się posługiwali, wiarę którą wyznawali i stan społeczny. Włodzimierz nie znajdywał przyjemności w publicznych zaszczytach i wystąpieniach. Musiał im sprostać ze względu na pełnioną społeczną rolę. Z umiarem i rozsądkiem korzystał z ogromnego majątku, którym rozporządzał. Jego połowę podarował na cele publiczne – ufundował Muzeum Przyrodnicze we Lwowie, wspierał artystów, naukowców, godnie traktował pracujących dla niego ludzi, umożliwiał im naukę i zawodową karierę, dbał o ich zdrowie.

Dlatego pamięć tego wielkiego społecznika, mecenasa i naukowca możemy dzisiaj czcić w tak szerokich kręgach, ponad granicami, zapatrzeni w wartości, którym poświęcił życie i które przekazał następnym pokoleniom: miłość bliźniego, troskę o kulturę – tworzoną w akademiach sztuki i w huculskiej chałupie – oraz wielki szacunek dla natury. W 200. rocznicę jego urodzin zatrzymajmy myśli na spoglądającym na nas ze ścian Włodzimierzu, na jego żonie Alfonsynie, ich rodzicach, przodkach i krewnych, a przede wszystkim, na wartościach, które nam przekazali.”

Prof. dr hab. Kazimierz Karolczak, badacz historii rodziny Dzieduszyckich:

„W 2025 roku mija dwieście lat od narodzin Włodzimierza hr. Dzieduszyckiego (1825–1899) – marszałka Galicyjskiego Sejmu Krajowego, przyrodnika, muzealnika, mecenasa naukowców i artystów, promotora oświaty, rzemiosła i sztuki ludowej.

Całe swoje życie był ściśle związany ze Lwowem, wspierał kulturę polską i ukraińską, folklor, pracował nad zbliżeniem obu narodów. Był założycielem Muzeum Przyrodniczego we Lwowie, które istnieje do dziś, współtwórcą Biblioteki Poturzyckiej i Galerii Miączyńskich-Dzieduszyckich (zachowane obrazy znajdują się obecnie w zbiorach Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki im. B.G. Woźnickiego). Na ich utrzymanie przeznaczył dochody z Ordynacji Poturzycko-Zarzeckiej, założonej w 1893 roku.

W 1886 roku stworzył pierwszy w tej części Europy rezerwat przyrody – Pamiątkę Pieniacką koło Złoczowa. Był wybitnym ornitologiem, muzealnikiem i ekspertem w sprawach wystawienniczych. Na wystawach światowych w Wiedniu (1873) i Paryżu (1878), gdzie przewodził delegacji Austro-Węgier, prezentował galicyjskie wyroby rzemieślnicze, w tym huculskie dywany.

Był patronem Wystawy Etnograficznej Pokucia w Kołomyi (1880), co przyczyniło się do zainteresowania Huculszczyzną w Europie.

Włodzimierz Dzieduszycki finansował projekty ważne zarówno dla kultury polskiej, jak i ukraińskiej, w tym wydawanie prac naukowych i podręczników szkolnych. Nie dzielił ludzi według kryterium narodowego czy religijnego, a jego postawa zdobywała szacunek posłów po obu stronach dyskusji politycznej.

Za życia został wybrany członkiem Akademii Nauk w Krakowie, uhonorowany tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Lwowskiego, honorowego obywatela Lwowa i kilku innych miast. Po sobie pozostawił dobrą pamięć zarówno wśród Polaków, jak i Ukraińców – spuściznę, która łączy oba narody.

W 200. rocznicę jego urodzin przypominają o tym instytucje i towarzystwa po obu stronach granicy. Od początku roku prowadzone są cykle wykładów, przygotowywane są konferencje naukowe we Lwowie i Zarzeczu. Sejmik Województwa Podkarpackiego ogłosił 2025 rok Rokiem Włodzimierza Dzieduszyckiego, a Lwowska Narodowa Galeria Sztuki im. B.G. Woźnickiego przygotowuje wystawę «Włodzimierz Dzieduszycki. In memoriam».”

Wystawa będzie otwarta od 6 września do 31 grudnia 2025 roku w Pałacu Potockich we Lwowie przy ul. M. Kopernika 15.

Partnerzy projektu wystawienniczego:

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie
KredoBank
Związek Rodowy Dzieduszyckich herbu Sas
Instytut Polski w Kijowie
Fundacja „Zamek Podhorecki”
Państwowe Przyrodnicze Muzeum NAN Ukrainy we Lwowie
Lwowskie Muzeum Historyczne
Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie
Lwowska Narodowa Biblioteka Naukowa Ukrainy im. Wasyla Stefanyka
Spółka „Śnieżka-Ukraina”
Wszechukraińska organizacja charytatywna „Stowarzyszenie Filantropów Ukrainy”