Krzyż z alabastru wykonany własnoręcznie przez bł. o. Michała w 1935 roku został podarowany przez rodzinę Zofii z Czartoryskich Lichniakowej, córki jego młodszego brata Romana Czartoryskiego (1898–1958). Historię krzyża opowiedział wnuk Romana, Konstanty Radziwiłł.
Ojciec Michał, który miał wykształcenie techniczne, wykonał dwa krzyżyki z białego alabastru dla dwóch córek swojego brata Romana – swoich siostrzenic: Elżbiety (1926–2016) i Zofii (1927–2013) – z okazji ich pierwszej Komunii Świętej. Krzyże zostały wykonane z alabastru pochodzącego z kopalni jego brata Kazimierza (1892–1936) w Żurawnie (obecnie w Ukrainie).
Gdy po wybuchu II wojny światowej rodzina została wyrzucona z majątku, wśród najważniejszych rzeczy zabrano także krzyżyki, które przetrwały zawieruchę wojenną.
W 2013 roku mama Konstantego, Anna, opiekowała się ciężko chorą ciocią Zofią, a po jej śmierci znalazła w szufladzie krzyżyk przełamany na pół. Z tyłu znajdował się napis: Z1K35, który oznaczał: Zosia, pierwsza Komunia Święta, rok trzydziesty piąty. Litery nie zatarły się mimo miękkości materiału, w którym zostały wyryte. Krzyżyk posklejała Joanna Radziwiłł, żona Konstantego i historyk sztuki. Od tego czasu służył jako prywatna relikwia podczas spotkań rodzinnych.
Kiedy ojciec przeor poprosił o przekazanie krzyżyka jako relikwii, rodzina się zgodziła. Ostateczną decyzję podjęła ciocia Basia Czartoryska. Konstanty powiedział, że rodzina nie miała wątpliwości, iż była to dobra decyzja i że wiele dobrego będzie się działo wokół tego krzyża.
Relikwiarz zaprojektował Stanisław Lenar, a wykonany został w pracowni Piotra Stopyry. Artysta wykorzystał rysunki bł. o. Michała, które znajdują się w klasztorze dominikanów.
Błogosławiony Michał Czartoryski – życiorys (za: dominikanie.pl)
Młodość i droga do kapłaństwa
Jan Franciszek Czartoryski urodził się 19 lutego 1897 roku w Pełkiniach koło Jarosławia jako syn księcia Witolda Czartoryskiego i Jadwigi z Dzieduszyckich.
Otrzymał staranne wychowanie w duchu patriotycznym i głęboko religijnym. W latach 1910–1914 uczył się w Polskim Ognisku Wychowawczym Wiejskim, a egzamin maturalny zdał w Krakowie 10 stycznia 1916 roku.
Żołnierz walczący o niepodległość
W 1917 roku rozpoczął studia na wydziale architektury Politechniki Lwowskiej, jednak wybuch walk o niepodległość przerwał mu naukę. W latach 1918–1919 wziął udział w obronie Lwowa i wojnie polsko-ukraińskiej, a następnie podczas wojny polsko-bolszewickiej (lipiec–listopad 1920) ponownie stanął w obronie Lwowa.
Student i działacz katolicki
Po powrocie na uczelnię w 1921 roku Jan aktywnie zaangażował się w życie religijne i społeczne. 27 października 1921 roku założył wraz z kolegami lwowskie koło Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”, działając jako zaangażowany katolik świecki.
Powołanie zakonne
1 października 1926 roku wstąpił do seminarium diecezjalnego we Lwowie i rozpoczął studia teologiczne. Jednak już rok później, 18 września 1927 roku, przyjął habit dominikański i imię zakonne Michał. Po nowicjacie 25 września 1928 roku złożył pierwsze śluby zakonne w Krakowie, a 25 września 1931 roku profesję uroczystą w Zakonie Kaznodziejskim. Święcenia kapłańskie otrzymał 20 grudnia 1931 roku w dominikańskim kościele Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu.
Formator dominikanów
W latach 1933–1944 ojciec Michał pełnił odpowiedzialne funkcje w zakonie: był magistrem nowicjatu i braci studentów w Krakowie, nadzorował budowę klasztoru na warszawskim Służewie, a następnie kierował formacją kandydatów do życia zakonnego w Warszawie i Krakowie.
Kapelan Powstania Warszawskiego
1 sierpnia 1944 roku, w dniu wybuchu Powstania Warszawskiego, ojciec Michał przebywał w śródmieściu stolicy, gdzie zastała go godzina „W”. Drugiego sierpnia zgłosił się na kapelana III Zgrupowania AK „Konrad” na Powiślu. 15 sierpnia odprawił uroczystą mszę świętą w bramie tzw. Ubezpieczalni przy ulicy Smulikowskiego – stało się to symbolicznym momentem duchowego wsparcia dla powstańców.
Męczeńska śmierć
W nocy z 5 na 6 września 1944 roku, gdy oddziały powstańcze wycofały się z Powiśla do Śródmieścia, ojciec Michał pozostał przy siedmiu ciężko rannych powstańcach w piwnicy kamienicy na rogu ulic Tamka i Smulikowskiego. Mimo nalegań otoczenia, aby zdjął habit i uciekł razem z cywilami, odmówił opuszczenia bezbronnych rannych.
6 września około południa niemieccy żołnierze wkroczyli do szpitala. Świadkowie widzieli, jak ojciec Michał spokojnie odmawia różaniec wśród rannych. Niemcy rozstrzelali chorych w łóżkach, a następnie wyprowadzili pozostałych na zewnątrz. Ojca Michała nazwali „największym bandytą”, rozpoznając w nim kapelana powstańców. Został rozstrzelany wraz z innymi, a wszystkie ciała spalono na barykadzie. Nigdy nie odnaleziono jego szczątków – prawdopodobnie spoczywają na cmentarzu Gloria Victis na warszawskiej Woli.
Droga do beatyfikacji
Już od pierwszych dni po jego śmierci wielu uważało, że ojciec Michał zginął śmiercią męczeńską. 13 czerwca 1999 roku na placu Piłsudskiego w Warszawie papież Jan Paweł II dokonał beatyfikacji 108 męczenników II wojny światowej, w tym błogosławionego Michała Czartoryskiego. Został wyniesiony na ołtarze wraz z trzema biskupami, 52 kapłanami diecezjalnymi, 26 kapłanami zakonnymi, trzema alumnami, siedmioma braćmi zakonnymi, ośmioma siostrami zakonnymi i dziewięcioma wiernymi świeckimi.
Święto liturgiczne błogosławionego Michała Czartoryskiego i 107 towarzyszy męczenników obchodzone jest 12 czerwca. Beatyfikacja stanowiła uznanie ich heroicznego świadectwa wierności Bogu w czasie prześladowania za wiarę ze strony ateistycznego nazizmu hitlerowskiego.
Bł. Michał jest patronem Jarosławia.
Transmisja mszy św. TUTAJ
