Od 6 września w oranżerii pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu można oglądać wystawę dwunastu prac Tytusa Dzieduszyckiego-Sas (1934-1973), która została przygotowana specjalnie z okazji 200-lecia powstania pałacu. Kuratorem wystawy jest dr Piotr Majewski.
Tytus Dzieduszycki-Sas, Paryż, 1961, fot. archiwum rodzinne
Bez tytułu, 1967 akwarela, tusz, gwasz, flamaster
Sprężyna I, 1958 monotypia, celuloid, tempera
Bez tytułu, 1969 kolaż, tusz
La porte, 1962 tusz, akwarela
Bez tytułu 1967 akwarela, tusz, gwasz, flamaster
Bez tytułu 1965 tusz, sepia, akwarela, werniks
Pejzaż, 1956? akwarela, tusz
Centrum, 1957 monotypia, akwarela, tusz
Stary Lublin w nocy, 1955 akwarela
Chata w górach, 1955? akwarela
Artysta przy sztaludze, 1956 akwarela
Wnętrze, 1954 akwarela
Tytus Dzieduszycki-Sas. Prace na papierze z lat 1954 – 1969
Tekst: dr Piotr Majewski
Tytus Dzieduszycki-Sas urodził się 15 listopada 1934 roku w Zarzeczu. Był trzynastym potomkiem Włodzimierza hr. Dzieduszyckiego i Róży ks. Sapiehy. Rodzina mieszkała w zarzeckim pałacu do 1945 roku. Od wczesnej młodości łączył dwie pasje – przyrodoznawczą i artystyczną, ostatecznie wiążąc działalność zawodową ze sztuką. Studiował biologię na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (dyplom w 1956 roku). W drugiej połowie lat 50. XX wieku współtworzył lubelską grupę artystyczną „Zamek”, co wywarło duży wpływ na charakter jego twórczości. Wystawiał w Lublinie, Warszawie i Krakowie. Pod koniec 1959 roku wyjechał na stałe do Paryża, gdzie związał się z międzynarodowym ruchem artystycznym „Phases”, skupiającym artystów zainteresowanych surrealizmem i liryczną abstrakcją. Nad Sekwaną kontynuował naukę w École National Supérieure des Arts Décoratifs, zdobywając kompetencje projektanta.
Początkowo inspirował się naturalnym i miejskim pejzażem. W okresie przynależności do grupy „Zamek” porzucił naturalizm dla eksperymentalnych formuł abstrakcji: taszyzmu, informelu i sztuki asamblażu. Ten ostatni nurt zainteresowań twórczo rozwijał na obczyźnie, wielokrotnie wystawiając z ruchem „Phases” we Francji, w Brazylii i w Argentynie. W drugiej połowie lat 60. inspirował się sztuką kinetyczną, tworząc liczne projekty wyposażenia wnętrz i architektury użytkowej. Brał udział w projektowaniu miasta Auroville w Indiach w ramach współpracy z francuskim architektem późnego modernizmu – Rogerem Angerem. Zginął w wypadku samochodowym w Paryżu w 1973 roku w wieku 38 lat.
Mimo krótkiego życia pozostawił bogaty i wielowątkowy dorobek artystyczny. Prezentowane reprodukcje to prace na papierze z różnych okresów twórczości. Oryginały znajdują się w Muzeum Lubelskim w Lublinie, w kolekcji sztuki współczesnej Lubelskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych i w zbiorach rodziny artysty w Paryżu.
Oranżeria w pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu, wrzesień 2019, fot. dr Piotr Majewski
Pałac Dzieduszyckich w Zarzeczu, wrzesień 2019, fot. dr Piotr Majewski
