Kategoria: HISTORIA

Historia rodziny Dzieduszyckich. Wspomnienia, artykuły historyczne, dokumenty, multimedia.

Ogólne wskazówki hodowli róż Stanisława Dzieduszyckiego

Stanisław Dzieduszycki (1888-1960)1 zamieszkał w Sokołowie po zakończeniu pierwszej wojny światowej w 1921 roku. Zniszczony wojną majątek wymagał dużych inwestycji, ale przede wszystkim pomysłu na zwiększenie jego rentowności. 

Na początku lat dwudziestych Stanisław powrócił do przedwojennego pomysłu założenia w Sokołowie szkółek ogrodniczych. Postawił w ogrodzie szklarnie, by po kilku latach przekształcić je w duży zakład ogrodniczy Czytaj dalej Ogólne wskazówki hodowli róż Stanisława Dzieduszyckiego

  1. Od redakcji: Stanisław był synem Tadeusza(1841-1918) i Anny(1859-1917),  wnukiem Włodzimierza(1825-1899) i Alfonsyny(1836-1919) po kądzieli, a Kazimierza(1812-1885) i Róży po mieczu. Miał sześcioro rodzeństwa: Różę (1880-1964), Pawła (1881-1951), Klementynę (1883-1968), Włodzimierza (1885-1971), Marię (1893-1918) i Kazimierza (1899-1924). ↵

Słoneczniki w romantycznym pałacu

 

Pałac wybudowany przez Magdalenę z Dzieduszyckich Morską w Zarzeczu jest wyjątkowym pomnikiem romantyzmu w Polsce. Udekorowany i umeblowany z niewymuszoną swobodą – z motywami  róż i słoneczników na gzymsach, stanami pogody odzwierciedlonymi w dekoracji poszczególnych pomieszczeń, pogodnym niebem na sufitach, stojącymi w donicach roślinami i „niedbale” porozstawianymi meblami, z odrobiną egzotyki wprowadzonej za pomocą motywu szali kaszmirskich – to wszystko nie ma precedensu w architekturze polskiej początku XIX wieku.

Czytaj dalej Słoneczniki w romantycznym pałacu

Georginie z ogrodu Magdaleny Morskiej

Rys. Jeden z bukietów Magdaleny Morskiej z pełną dwubarwną dalią (Morska 1836)

Ogród Magdaleny Morskiej z pewnością tonął w różnokolorowych kwiatach, których była wielką miłośniczką. W jej ogrodowych notatkach zachowały się m.in. informacje o tym, że w latach 40. XIX wieku na zarzeckich klombach były siane z powodzeniem nowe odmiany wielobarwnych georginii, którym ich twórczyni nadawała „rodzinne” nazwy, np. ‘Antoni Dzieduszycki’, ‘Józef Dzieduszycki’, ‘Paula Dzieduszycka’ czy ‘Walerian Dzieduszycki’.

Czytaj dalej Georginie z ogrodu Magdaleny Morskiej

Jezupol

Ewa Cieńska – Fedorowicz napisała we wstępie do swojej książki Wędrówki niezamierzone (wyd. LTW, 2012), że zawsze lubiła pisać. Całe szczęście, bo dzięki jej pasji możemy poznać niezwykłą historię życia jej i jej rodziny1. Opowieść rozpoczyna się w  Jezupolu, a jej fragment publikujemy poniżej.2.

Czytaj dalej Jezupol

  1. Od redakcji: Ewa Cieńska-Fedorowicz ur. w 1923 r. jest córką Anieli Róży z Dzieduszyckich (1902-1981) i Witolda Cieńskiego, wnuczką Ewy z Koziebrodzkich (1879-1963) i Władysława Jakuba Dzieduszyckiego (1875-1940) oraz prawnuczką Seweryny z Dzieduszyckich – córka Aleksandra – (1852-1925) i Wojciecha Dzieduszyckiego (1848-1909). ↵
  2.  Wędrówki niezamierzone, wyd. LTW,  2012, s. 7-18. ↵

Włodzimierz Dzieduszycki – twórca kolekcji oologicznej

W 2018 roku ukazał się piękny album Gniazda i lęgi ptaków Polski. Blaszkodziobe. Kaczkowate (II cz.)  autorstwa Józefa Hordowskiego, który na okładce zamieścił portret i życiorys Włodzimierza Dzieduszyckiego, jako jednego z twórców kolekcji oologicznych.

Włodzimierz Dzieduszycki posiadał gruntowną wiedzę z dziedziny ornitologii, a w założonym przez siebie Muzeum Przyrodniczym we Lwowie zgromadził zbiór ornitologiczny, który liczył prawie 2300 okazów i obejmował 295 gatunków  (!) reprezentujących prawie kompletną ornitofaunę Galicji oraz bogatą kolekcję oologiczną.

Czytaj dalej Włodzimierz Dzieduszycki – twórca kolekcji oologicznej

Pałac w Cucułowcach i jego twórca

W świetle inwentarza pośmiertnego z 1731 r. Jerzego Stanisława Dzieduszyckiego herbu Sas (1670-1730) opracowanego przez dr. Andrzeja Betleja i dr Annę Markiewicz, koniuszy wielki koronny i właściciel Cucułowiec „rysuje się nie tylko jako mecenas i amator sztuki, ale zapalony bibliofil z zapałem gromadzący druki ukazujące się w najlepszych oficynach całej ówczesnej Europy”. Ten wyśmienity mówca i erudyta zaszył się w pewnym momencie swego życia w Cucułowcach, aby wybudować tam pałac z drewna sosnowego (1706-1710), który niestety nie zachował się do dzisiejszych czasów.

Czytaj dalej Pałac w Cucułowcach i jego twórca

Magdalena Morska w pamiętniku Preka

Franciszek Ksawery Prek (1801-1863), głuchoniemy artysta malarz-amator i literat z sympatią sportretował Magdalenę Morską na kartach swojego pamiętnika1, w którym skrupulatnie opisał swoje wizyty w Zarzeczu.

K. Prek, Autoportret, Zbiory Bibl. Jagiellońskiej, za: K. Prek, Czasy i ludzie, Ossolineum 1959

Czytaj dalej Magdalena Morska w pamiętniku Preka

  1. Prowadzony był w sposób systematyczny od 1818 r. przez prawie 40 lat, uzupełniony z czasem o część biograficzną. Tekst pamiętnika znalazł się w zbiorach Towarzystwa Naukowego Krakowskiego – dziś Biblioteka PAN, Bibliotece Jagiellońskiej i Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich. Pamiętnik został krytycznie opracowany i wydany przez Ossolineum pt. Czasy i ludzie w 1959. ↵

Róże w Zarzeczu

Magdalena Morska, miłośniczka kolorowych bukietów i kwiatowych klombów, wykorzystując bogate doświadczenie i wiedzę zdobyte podczas licznych podróży oraz lektury książek i czasopism ogrodniczych, stworzyła w Zarzeczu park, który wprawiał w zachwyt gości.  Niestety nie zachował się całościowy plan zarzeckiego założenia, ale autorom zamieszczonego poniżej artykułu Kolekcje drzew i krzewów w Zarzeczu Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej1 udało się dokonać analizy kolekcji roślin posadzonych wokół pałacu.

Czytaj dalej Róże w Zarzeczu

  1. Artykuł ukazał się w: Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego, vol.61-2013, s.53-69. ↵

Wielki koniuszy Juliusz

Juliusz Dzieduszycki (1817–1885)1 był znanym w Galicji hodowcą koni i właścicielem znakomitej stadniny w Jarczowcach. W latach 1844-1845 wyprawił się po konie arabskie na Bliski Wschód i sprowadził stamtąd siwe klacze (Gazella, Mlecha, Sahara), które założyły istniejące do dzisiaj rodziny. Jego przygody na Bliskim Wschodzie, życie w Jarczowcach w pałacu połączonym ze stajnią, przyjaźni z Juliuszem Kossakiem, udziale w Wiośnie Ludów i miłości do Sophinette malowniczo opisał Aleksander Piskor2 w książce Siedem ekscelencji i jedna dama3, z której pochodzi zamieszczony poniżej tekst.

Rys. Juliusza Kossaka, Juliusz Dzieduszycki i Juliusz Kossak, A. Piskor, Siedem ekscelencji i jedna dama, LTW Łomianki

Czytaj dalej Wielki koniuszy Juliusz

  1. Juliusz był wnukiem Dominika Herakliusza (1727-1804) i synem Kajetana Jana (1772-1842) i Florentyny Krystyny z Bóbr – Piotrowickich. ↵
  2. Aleksander Piskor (1910-1972) studiował filozofię na UW, gdzie uzyskał doktorat. Publicysta, autor recenzji filmowych, reżyser słuchowisk, korespondent „Prosto z Mostu”, mieszkał w USA, Japonii i Londynie, gdzie zmarł. ↵
  3. Jest to zbiór barwnych opowieści o znanych postaciach XVIII i XIX wieku – Katarzynie Starzeńskiej, Wacławie Rzewuskim, Wacławie Zaleskim, Juliuszu Dzieduszyckim, Juliuszu Kossaku, Leopoldzie Starzeńskim, Włodzimierzu Dzieduszyckim, Janie. A. Fredro i Wojciechu Dzieduszyckim. Prezentowany tutaj tekst pochodzi z wyd. 4 – Wydawnictwo LTW Łomianki 2013.

     Poprzednie wydania: wyd.1 – Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa 1939, wyd. 2 – Instytut Literacki, Rzym 1947, wyd.3 – PIW, Warszawa 1959 ↵

Lwowski pałac Dzieduszyckich w drugiej połowie XIX wieku

Tekst: prof. Kazimierz Karolczak

 

Potwierdzone związki rodziny Dzieduszyckich ze Lwowem sięgają XV wieku1, a wiadomo, iż w wieku XVI posiadali oni już dwór pod Wysokim Zamkiem w okoli­cy zwanej „za strzelnicą”. Prócz budynku był tam ogród, sad, karczma i kilku za­grodników, a całość nazywano „Zabawą”2. Własność tę Rafał Dzieduszycki sprzedał ostatecznie przed 1608 r. hetmanowi Stanisławowi Żółkiewskiemu. 

Czytaj dalej Lwowski pałac Dzieduszyckich w drugiej połowie XIX wieku

  1. 13 ХII 1464 r. zawarto akt konfederacji pomiędzy szlachtą ziemi lwowskiej a miastem Lwo­wem. Wśród potwierdzających go pieczęciami 44 rodów znaleźli się i Dzieduszyccy. Kronika domo­wa Dzieduszyckich, Lwów 1865, s.39. ↵
  2. Tamże, s. 58. ↵