W 2018 roku ukazał się piękny album Gniazda i lęgi ptaków Polski. Blaszkodziobe. Kaczkowate (II cz.) autorstwa Józefa Hordowskiego, który na okładce zamieścił portret i życiorys Włodzimierza Dzieduszyckiego, jako jednego z twórców kolekcji oologicznych.
Włodzimierz Dzieduszycki posiadał gruntowną wiedzę z dziedziny ornitologii, a w założonym przez siebie Muzeum Przyrodniczym we Lwowie zgromadził zbiór ornitologiczny, który liczył prawie 2300 okazów i obejmował 295 gatunków (!) reprezentujących prawie kompletną ornitofaunę Galicji oraz bogatą kolekcję oologiczną.
Poniżej zamieszczamy tekst z okładki:
Gniazda i lęgi ptaków Polski okładki
WŁODZIMIERZ DZIEDUSZYCKI – urodził się 22 VI 1825 r. w Jaryszowie na Podolu. Syn Józefa Dzieduszyckiego, twórcy Biblioteki Poturzyckiej, i Pauliny z Działyńskich, siostry Tytusa, twórcy zbiorów muzealnych, arboretum i biblioteki w Kórniku. Zamiłowania przyrodnicze rozwinął już w dzieciństwie, wspierany w tym przez rodziców, a także swych wychowawców, np. Wincentego Pola. Jako chłopiec zbierał z pasją, na wycieczkach w podlwowskich i zarzeckich lasach, wszelkie osobliwości przyrodnicze, ale najbardziej interesowały go ptaki. Otrzymana od rodziców w prezencie fuzyjka zwana „ptaszniczką” obudziła w nim żyłkę myśliwską.
Odbył wiele podróży zagranicznych, w czasie których zapoznał się z muzeami i zbiorami przyrodniczymi zachodniej Europy. Od 1845 r. poświęcił się zdecydowanie ornitologii i gromadzeniu kolekcji ptaków krajowych. Przez następnych kilka lat mieszkał w Zarzeczu koło Jarosławia, gdzie zbierał pierwsze eksponaty do przyszłego muzeum. Po śmierci ojca odziedziczył majątek, co usytuowało go w gronie najzamożniejszych arystokratów ówczesnej Galicji. Najwspanialszym darem było przekazanie 10 IX 1880 r., z okazji przyjazdu cesarza Franciszka Józefa I do Lwowa, swojego muzeum na rzecz narodu polskiego. Oficjalne otwarcie Muzeum im. Dzieduszyckich dla publiczności odbyło się w 1881 r. W roku 1893, na podstawie uchwały parlamentu wiedeńskiego, nastąpiło połączenie Muzeum z Ordynacją, na które składały się klucze poturzycki i zarzecki, a która miała obowiązek łożenia na Muzeum. Zbiór ornitologiczny liczył prawie 2300 okazów i obejmował 295 gatunków reprezentujących prawie kompletną ornitofaunę Galicji. Osobnym zbiorem była kolekcja oologiczna obejmująca jaja wszystkich ptaków stwierdzonych w dawnej Galicji. Dzisiaj zbiory znajdują się w Państwowym Muzeum Przyrodniczym Ukraińskiej Akademii Nauk we Lwowie. To jedna z najpoważniejszych instytucji przyrodniczo-muzealnych na Ukrainie; zbiory zachowane są w dobrym stanie. Muzeum było i obecnie jest nadal centrum spotkań i wymiany doświadczeń osób zainteresowanych problemami przyrodniczymi.
Mimo że posiadał gruntowną wiedzę z dziedziny ornitologii W. Dzieduszycki nie pozostawił po sobie wielu prac naukowych, a swą działalność poświęcił w pełni – Muzeum. Z racji zainteresowań najpierw i najpełniej opracowany został zbiór ptaków (1880), który był później uzupełniany (1895, 1907). Okazy w ogromnej większości zebrał, preparował i oznaczał sam Dzieduszycki. Własnym sumptem wydał 20 dzieł monograficznych z zakresu nauk ścisłych i przyrodniczych. Zapoczątkował też, prywatnym kosztem, wydawanie czasopisma „Rozprawy i Wiadomości z Muzeum im. Dzieduszyckich”. Nie tylko na polu przyrodoznawstwa był on postacią wybitną. Jako majętny właściciel ziemski został posłem do Sejmu Galicyjskiego. Ze swoich dóbr uczynił nowoczesne ośrodki hodowlane, mecenasował intelektualistom, fundował stypendia, wspierał kulturę polską i rusińską. Swym życiem wystawił sobie najtrwalszy z pomników, bo zbudowany z ludzkich serc tak polskich, jak i ukraińskich.
Zmarł po długiej chorobie 18 IX 1899 r. w Poturzycy koło Sokala. Zgodnie z swą wolą spoczął w kościele w Zarzeczu opodal Jarosławia, obok swojej ukochanej matki.
Stowarzyszenie Związek Rodowy Dzieduszyckich dziękuje panu Józefowi Hordowskiemu za udzielenie zgody na publikację artykułu.
